پرورش گل ژربرا در گلخانه (راهنمای کامل کشت و محیط مناسب)
تولید گل های شاخه بریده یکی از صنایع مهم کشاورزی در کشورهای پیشرفته به شمار می‌آید. پرورش گل ژربرا در گلخانه می‌تواند یکی از پرسودترین کشت های گلخانه‌ای برای شما باشد. گل‌ها در تمام فصول سال فروش دارند و افراد در مناسبت‌های مختلف مانند تولد، تبریک، عرض تسلیت، خوش آمدگویی و… گل می‌خرند. تحقیقاتی برای اصلاح ژنتیک و نژاد این گیاه انجام شده است و طی این تحقیقات، برخی ویژگی‌های کشت گل ژربرا تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. در نتیجه این تحقیقات و اصلاحیات نژادی دانشمندان توانستند گل‌هایی با رنگ‌های با کیفیت‌تر، دوران گلدهی طولانی‌تر، گلدهی در فصول کم نور، مقاومت بیشتر ساقه و عمر بیشتر پس از چیده شدن تولید کنند. در این محتوا از شرکت گلخانه سازی نهال رویش، به روش‌های نگهداری و پرورش گل ژربرا می‌پردازیم و این نوع گل را بیشتر برای شما معرفی خواهیم کرد.
پرورش گل ژربرا
مشخصات گیاه شناسی گل ژربرا
گل ژربرا با نام علمی Gerebera Jamsonii، گیاهی از خانواده آفتابگردان‌ها است و خاستگاه آن کشور آفریقای جنوبی است. ژربرا گیاهی علفی با ریشه‌های عمیق است که ریشه‌های آن به سرما حساسیت دارند و فصل‌های گرم و پرنور برای پرورش گل ژربرا مناسب هستند. گیاه ژربرا فاقد ساقه است و برگ‌ها از نزدیکی سطح خاک رشد می‌نمایند.
برگ‌های ژربرا
هر کدام از برگ‌های این گل آفریقایی می‌توانند از 15 تا 40 سانتی متر طول داشته باشند. روی برگ‌ها به رنگ سبز تیره و سطح زیرین آنها سبز کمرنگ است و با شکاف‌ها عمیق به چند بخش تقسیم می‌شوند. قبل از تصمیم به پرورش گل ژربرا در گلخانه باید بدانید که گل ژربرا دارای 2 نوع پا بلند (برای گلخانه) و پا کوتاه ( مخصوص کشت گل ژربرا در باغچه) تقسیم می‌شود که هر دو ارزش اقتصادی بالایی دارند.
ارتفاع و قطر گل
ارتفاع کل بوته گیاه 45 سانتی متر است و به حدود 60 سانتی مترمربع فضا اشغال می‌کند. قطر انواع گل ژربرا وحشی 7-10 سانتی متر و قطر نوعی از گل ژربرا که برای کشت در گلخانه مناسب است 12-25 سانتی متر است.
قطر گل ژربرا
انواع گل ژربرا
گل های ژربرا بر اساس ویژگی‌های گوناگون مثل اندازه گل، رنگ گلبرگ، رنگ مرکز گل، تعداد ردیف گلبرگ‌ها و شکل گلبرگ‌ها به دسته‌ها و ارقام مختلفی تقسیم می‌شوند. ارتفاع این گل نیز در تقسیم بندی آن تأثیر دارد؛ اگر ارتفاع آن بین 25-30 سانتی متر باشد، نوع گلدانی ژربرا است و اگر ارتفاع آن از 30 سانتی متر بیشتر باشد، جزء نوع شاخه‌ای آن به حساب می‌ِآید. می‌توانید هر دو نوع را برای پرورش گل ژربرا در گلخانه یا در فضای دیگر انتخاب کنید و پرورش دهید. اغلب گونه های انواع گل ژربرا در بازار حاصل دو رگ‌گیری بین Gerbera Jamsonii و گونه آفریقایی Gerbera Viridifolia است. بدین صورت ارقامی را به وجود آوردند که برای کشت گل ژربرا در گلخانه مناسب هستند.
شکوفه‌های ژربرا
شکوفه‌های این گیاه نیز در سایزهای مختلف هستند و می‌توانند تا چهار سانتی متر رشد کنند. شکوفه‌های این گل با یکدیگر متفاوت هستند، در نتیجه گل‌های متفاوت با شکل‌ها و رنگ‌های مختلفی از آنها می‌روید. مراقبت کردن از این گیاه نیز آسان است. گیاهان فشرده ژربرا مراقبت آسان‌تری نسبت به انواع بلند قدشان دارند چرا که ساقه‌های این گیاهان کوتاه محکم تر و قوی‌تر می‌باشند.
زمان شروع کاشت ژربرا در گلخانه
در ظاهر این گیاه به طول روز بی‌تفاوت است در حالی که در شدت نور بالا بهتر گل می‌دهد اما روز کوتاه را ترجیح می‌دهد. این گیاه در مقطع‌های مختلفی از سال مثل اواخر بهار، اواخر پاییز و حتی اوایل زمستان گل می‌دهد. البته این مورد برای فضای باز است اما در گلخانه امکان کنترل محیط کشت گل ژربرا وجود دارد و زمان گل دهی گیاه با تجهیزات و سازه گلخانه قابل تنظیم و برنامه ریزی است.
کشت گل ژربرا
شرایط محیطی مناسب برای کشت گل ژربرا
حال به شرایط موردنیاز برای پرورش گل ژربرا می‌پردازیم. نیازهای کلی گیاه در زیر می‌آید و باید همین نیازها برای کشت ژربرا در گلخانه نیز رعایت شود. قبل از کاشت و مراقبت از گیاه در محیط، مطمئن شوید عوامل زیر در محیط رعایت شده است.
بستر کشت مناسب ژربرا
بستر کشت خاکی مناسب برای این گیاه باید عمق بین 45 تا 60 سانتی متر با بافت سبک و زهکشی خوب داشته باشد. خاک باید دارای 1 الی 3 درصد مواد آلی باشد. اگر از بستر کشت هیدروپونیک نیز استفاده می‌کنید، بستر باید شامل دو بخش پیت ماس، یک بخش ورمی کولیت، یک قسمت خاک لومی ضد عفونی شده، یک قسمت شن درشت و یا پرلیت که میزان اسیدی بودن آن بین 5-6 است باشد. اگر می‌خواهید کمی اقتصادی‌تر کار کنید، می‌توانید 20-30 درصد از پرلیت و 70-80 درصد از پیت برای بستر کشت هیدروپونیک این گیاه استفاده کنید.
تراکم کشت گل ژربرا
در بسترهای کشت خاکی بر روی هر دو پشته، دو ردیف گیاه به فاصله 30-40 سانتی متر کشت می‌شود. اگر فاصله بوته‌ها را 20-25 سانتی متر در نظر بگیریم، به طور متوسط امکان پرورش 6-8 گل ژربرا در هر مترمربع وجود دارد. اگر تراکم کشت بیشتر از حد استاندارد باشد، میزان نور کمتری به هر گیاه می‌رسد و ساقه‌ها ضعیف خواهند شد. در کشت هیدروپونیک، نبست به کشت خاکی فضای کمتری باید در اختیار گیاه قرار بگیرد زیرا محلول غذایی به طور مستقیم در اختیار گیاه قرار می‌گیرد. اگر در کشت خاکی گیاه به 25 لیتر حجم بستر کشت نیاز دارد، در کشت هیدروپونیک این مقدار 4 لیتر است.
Ph مناسب
Ph مناسب برای ژربرا بین 6.5 تا 7 است.
دی‌اکسید کربن و ترکیبات هوای مناسب برای پرورش گل ژربرا
افزایش دی اکسید کربن در گلخانه پرورش ژربرا به خصوص زمانی که شدت نور بالا باشد، تأثیر مثبتی بر روند رشد و نمو این گیاه می‌گذارد. زیرا دی اکسید کربن یکی از اصلی‌ترین ماده‌های تولید ماده قندی اصلی گیاه ژربرا است. مواد قندی تولید شده در پروسه‌های رشدی استفاده می‌شوند و کیفیت و عملکرد گیاه را افزایش می‌دهند. البته در صورتی افزایش کربن دی اکسید باعث افزایش تولید گل ژربرا در گلخانه می‌شود که نور و دما نیز به میزان کافی و متناسب با کربن دی اکسید باشد.
مطلب مرتبط: اتوماسیون گلخانه
نور بهینه برای پروش این گل
گلدهی ژربرا به طول روز وابسته نیست اما بیشینه گلدهی و رشد خود را در نور فراوان دارد. در شدت نور گلخانه زیاد، افزایش فتوسنتز، ذخیره کربوهیدرات و افزایش عمر گل شاخه بریده می‌شود. اگر گل در نور کم رشد کند، ساقه آن بلند می‌شود و استحکام کافی را برای راست نگه داشتن دم‌گل ندارد. برای گلدهی بهتر محیط پرورش گل ژربرا باید در روز 16 ساعت شدت نور بالا داشته باشد اما برای تولید گل‌هایی با دم‌گل بلند، باید محیط نیمه آفتاب و کمی سایه داشته باشد. در نور زیاد 4 فصل سال گل می‌دهد و طول عمر شاخه بریده آن بیشتر است. این گیاه به نور حساس است و جهت رشد آن به سمتی که نور می‌تابد مایل است. به همین دلیل در گل‌آرایی باید به ساقه گل سیم ببنید تا هم استحکام ساقه را بیشتر کند، و هم مانع رویش گل به سمت نور آن شود.
دمای توصیه شده
در پرورش و کشت ژربرا فاکتورهایی مانند نحوه رشد ساقه‌های جانبی، توسعه جوانه‌های گل، تعداد برگ‌ها و در آخر میزان محصول تحت تأثیر دمایی است که در آن رشد می‌کند. گیاه ژربرا به پایین بودن دما و سرما حساس است و کمینه دما برای آن 5 درجه سانتی گراد است. در مناطق گرمسیر به دلیل متعادل بودن هوا و مناسب بودن شرایط محیطی برای پرورش ژربرا، بیشتر در هوای آزاد کشت می‌شود. اما به دلیل حساسیت آن به هوای سرد در مناطق سردسیر عموما در گلخانه پرورش داده می‌شود. بر اساس تجربیات اگر تفاوت بین دمای خاک و هوا کم باشد، این گیاه گل بیشتری می‌دهد. همچنین در زمستان و پائیز کیفیت گل در گلخانه خنک، بیشتر از گلخانه گرم می‌باشد. در دمای بالا برگ‌های زیادی تولید می‌کند و گلدهی به تاخیر می‌افتد. حداقل دمای گلدهی 10 درجه سانتی گراد است ولی در زیر 10 درجه رشد متوقف می‌شود.
شرایط آبیاری گل ژربرا
برای گل‌های ژربرایی که در گلخانه پرورش داده می‌شوند، از 2 نوع روش برای آبیاری این محصول استفاده می‌شود. در مراحل اولیه رشد از سیستم آبیاری گلخانه‌ای بارانی استفاده می‌شود و در مراحل بعد از شیوه آبیاری قطره‌ای استفاده می‌شود. در سیستم قطره‌ای در طی هر شبانه روز باید به هر گل بیشتر از 500 میلی‌لیتر آب داده شود. هر 3 یا 4 هفته یکبار به منظور شستشوی محیط با آب خالص اطراف ریشه را بشویید. کشت گل ژربرا به میزان آب بالا و خاک با زهکشی مناسب نیاز دارد. ولی مانند هر گیاه دیگری نباید در آبیای افراط کنید زیرا باعث مبتلا شدن گیاه به بیماری‌هایی مثل کپک پودری و بوتریتیس می‌شود.
زمان مناسب آبیاری ژربرا
زمانی که دیدید 1 الی 1 و نیم سانتی متر از سطح گلدان خشک شد، باید گل را آبیاری کنید. نیاز است این کار را هر 3 یا 5 روز تکرار کنید. پس از آبیاری، آب خارج شده از گلدان را تمیز کنید و هیچ وقت روی شکوفه‌ها و جوانه‌ها را آب‌پاشی نکنید.
رطوبت کافی محیط
رطوبت نسبی مناسب 60 تا 85 درصد است. رطوبت بیش از حد باعث بیماری گیاه می‌شود چون ژربرا حساس به پوسیدگی طوقه، سفیدک آشکار و پنهان و بتریتیس است. به رطوبت اهمیت زیادی بدهید زیرا ترکیب رطوبت زیاد، نور کم و هوای سرد سبب شیوع بیماری‌های قارچی می‌شود.
تغذیه
معمولا در کشت خاکی گل ژربرا بیشتر از شن به عنوان خاک بستر استفاده می‌شود و کمبود آهن و منیزیم نیز معمولا اتفاق می‌افتد. در نتیجه در محلول غذایی خود باید از 60 پی‌پی‌ام فسفر، 150 پی‌پی‌ام نیتروژن و 60 پی‌پی‌ام پتاسیم برای هر گیاه در کشت خاکی استفاده کنید. به علاوه آن در فصل‌های رشد کودهای مایع نیز باید به کار ببرید و این میزان کود را هر 3-4 هفته یکبار همراه با آب آبیاری استفاده کنید. اما اگر با هیدروپونیک کشت می‌کنید، باید از عناصر و مقادیر زیر برای هر برنامه کودی گیاه در زمستان استفاده کنید:
- 25-35 پی‌پی‌ام فسفر
- 150 پی‌پی‌ام نیتروژن
- 150-180 پی‌پی‌ام پتاسیم
- 30-40 پی‌پی‌ام منیزیم
- 1.5 پی‌پی‌ام آهن
- 100-150 پی‌پی‌ام کلسیم
- 40-50 پی‌پی‌ام گوگرد
- 0.75 پی‌پی‌ام منیزیم
در تابستان باید به مقادیر بالا 25 تا 40 درصد اضافه کنید. برای پرورش گل ژربرا بهتر است نیتروژن به صورت نیترات استفاده شود زیرا استفاده از آمونیوم در زمستان و دمای کم موجب کشیدگی برگساره و عدم کارایی مفید بوته‌ها می‌گردد.
نحوه تکثیر و هرس گل
در گذشته تکثیر این گیاه با تقسیم بوته و بذر انجام می‌شد و زمان این کار فصل پاییز یا بهار بود که مشکلاتی با خود به همراه داشت. اول که روند تکثیر با استفاده از بذر یا تقسیم بوته خیلی کند انجام می‌شود و زمانگیر است. دوم اینکه گل‌های حاصل شده از این روش یکسان نخواهند بود و انواع و رنگ‌های مختلف پدید می‌آید. برای فروش شاخه‌های بریده گل ژربرا این یکنواخت نبودن خوشایند نیست و ظاهر خوبی ندارد؛ به همین دلیل امروزه دیگر این روش مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. ازدياد غيرجنسی ژربرا از روش‌های تقسيم بوته، قلمه، ريزقلمه، و ريز ازديادی انجام می‌گیرد.
امروزه بیشتر از روش افزایش درون شیشه‌ای برای افزایش سریع رقم‌های خاص و گزینش شده به کار می‌رود.
هرس
برای هرس کردن گل ژربرا باید برگ‌های پایینی بوته که قدیمی‌تر می‌باشند را به وسیله قیچی از بوته جدا کنید تا از پوسیدگی و پخش آفات جلوگیری کنید.
گل ژربرا
برداشت کشت گیاه ژربرا
این مرحله در پرورش گل ژربرا از حساسیت زیادی برخوردار است و باید با احتیاط و در زمان درست اقدام به برداشت گل‌ها کنید. گیاه باید قبل از به گرده نشستن گل‌های داخلی و در واقع زمانی که دانه‌‌های گرده ردیف بیرونی گل‌ها دیده شوند، برداشت شود.
روش برداشت گل
از گیاه گل آن را بچینید نه ساقه را. چون اگر ساقه را ببرید، بخشی از آن روی گیاه باقی می‌ماند و می‌پوسد. این قسمت پوسیده می‌تواند مغز گیاه را آلوده کند و باعث توقف رشد و رویش شاخه‌های جدید شود. پس از آنکه گل‌ها را چیدید، 2 الی 4 سانتی متر از انتهای ساقه آنها را به صورت اریب برش بدهید. برش این بخش سبب جذب بیشتر آب وسط ساقه می‌شود و از شکاف خودن یا خم شدن گل جلوگیری می‌کند. بعد از برداشت می‌توانید گل‌ها را برای 7-8 روز در دمای 40 درجه سانتی‌گراد انبار کنید.
بسته بندی محصول و ارسال به بازار
پس از کامل شدن چرخه پرورش گل ژربرا و چیدن آن، محصول آماده است که آن را بسته بندی و روانه بازار کنیم. قبل از بسته بندی ساقه‌ها را 6-24 ساعت در آب قرار دهید تا آب کافی جذب نمایند تا خشک و پژمرده نشوند. برای آنکه گل‌ها آب بیشتری جذب کنند، بهتر است 10 تا 15 سانتی متر از ساقه را در آب قرار دهید. در این مدت باید دمای محیط را خنک و بین 2-4 درجه سانتی‌گراد نگه دارید. محلول نگه دارند گل ژربرا دارای مواد زیر است:
- 3 تا 6 درصد سوکروز
- 20 تا 30 میلی گرم در لیتر نیترات نقره
یا:
- نیترات نقره 120 میلی گرم
- 2 درصد سوکروز
- 150 میلی گرم کلرید نیکل
پیش‌تر گفتیم که گل‌های ژربرا به سمت نور خم می‌شوند و در کل تمایل زیادی به کج و خم شدن دارند. از آنجایی که ساقه‌های هم شه ارزش تجاری زیادی ندارند، ارتفاع ساقه‌ها باید بیشتر از 7 و کمتر از 40 سانتی متر باشد. معمولا برای جلوگیری از خم شدن گل‌ها آنها را به صفحات مقوایی راکت مانند می‌بندند.
جمع‌بندی
گل ژربرا یکی از گل‌های زیبا است و پرورش آن چه در گلخانه و چه در ملک شخصی، مزایای بسیاری دارد. اگر در گلخانه ژربرا پرورش دهید که مزایای مادی و مالی فراوانی دارد. اگر هم در خانه پرورش دهید که می‌توانید از زیبایی و رنگ شادی‌بخش و زیبای آن استفاده کنید.