روش ها و تجهیزات ابیاری گلخانه
آب چند نقش اساسی در گیاه ایفا می کند و 95 درصد وزن گیاه را تشکیل می دهد. تنها همین یک جمله می تواند تمام اهمیت آب برای محصولات گلخانه ای و ابیاری گلخانه ها را بیان کند. آب مواد زیادی را در خود حل میکند و وسیله انتقال مواد غذایی به گیاهان است. این مایع از طریق تورژسانس سلول، موجب سفتی و شکل دهی اندام های گیاه می شود. آب در گلخانه برای فتوسنتز ضروری است و در بسیاری از واکنش های شیمیایی متابولیسم گیاه شرکت می کند. علاوه بر این، آب به گیاه امکان می دهد که با تبخیر از طریق تعریق، گرمای اضافی را دفع کرده و باعث خنک شدن سطح برگ ها می شود. در این مقاله نهال رویش، نقش آب در گلخانه و مراحل و شرایط درست ابیاری گلخانه را شرح داده ایم.
تعرق
ممکن است تعرق به 98% کل آب جذب شده در چرخه زندگی گیاه برسد. ولی معمولا این مقدار ۹۵% است و بقیه ان صرف متابولیسم می شود.
تعرق، به دریافت نور و مقدار رطوبت محیطی در سطح لایه مرزی برگ بستگی دارد. تعرق عمدتا از طریق روزنه های برگ ها که باید برای جذبCo2 موردنیاز جهت فتوسنتز باز باشند، انجام می شود و این روزنه ها بخار آب را از گیاه به اتمسفر منتقل می کنند. یک نوع نگرش به آن این است که ازدست رفتن آب از طریق تعرق، هزینه غیرقابل اجتناب گیاه برای تثبیت o2 هواست که برای فتوسنتز و رشد ضروری است.
مطلب مرتبط: باغ سرپوشیده
تعرق، معمولا نیازمند انرژی از نوع خورشیدی برای تبخیر اب ابیاری گلخانه است. اگر انرژی کاهش یابد، تعرق کم می شود. انرژی حاصل از سیستم های گرمایش گلخانه نیز به فرایند تبخیر کمک می کنند.
بیشتر اب گلخانه به شکل غیر فعال به وسیله ریشه و در نتیجه تعرق جذب می شود. هنگامی که تعرق متوقف می شود، جذب غیرفعال آب و مواد غذایی وجود نخواهد داشت که این امر می تواند تاثیر منفی روی محصولات بگذارد؛ بنابراین، در مناطق دارای نور پایین خورشید، مقداری از انرژی گلخانه صرف بالا نگه داشتن دما در یک زمان و محدوده معین می شود تا تعرق اتفاق بیفتد.
معمولا در یک روز افتابی، تعرق گیاه بلافاصله بعد از طلوع خورشید به سرعت افزایش می یابد و چون ریشه ها نمی توانند اب تعرق شده را جبران کنند، گیاه موقتا از آب ذخیره شده در بافت ها استفاده می کند و باعث تجمع اب طول شب می شود.
در فاصله بین طلوع خورشید تا ظهر، یک تاخیر در سرعت افزایش تعرق در گیاهان مشاهده می شود. در طول شب، کمبود آب با آبگیری مجدد بافت ها جبران می شود. در روزی های ابری نیاز آبی گیاه مثل روزهای آفتابی نیست و تنها درصدی از نیاز حداکثر گیاه خواهد بود.
تبخیر و تعرق
تبخیر و تعرق به مجموع تبخیر آب از سطح خاک و تعرق یا تبخیر آب توسط گیاه گفته می شود.
هنگامی که خاک خیس است (مثلا پس از ابیاری)، تبخیر از خاک بالاست؛ اما با خشک شدن سطح خاک به سرعت کاهش می یابد و آبگیری مجدد انجام نمی شود. هنگامی که رشد گیاهان کند است، و گیاهان سایه اندازی کمی روی خاک دارند، تبخیر می تواند بسیار مهم باشد.
تنش آب در گیاه
بخار آب از دست رفته به اتمسفر از اتاقک زیر روزنه در طی فرآیند تعرق، از طریق جذب آن از خاک جبران می شود. وقتی پتانسیل آب در بافت های گیاه به حدی کاهش می یابد که تأثیر منفی برروی انجام فرآیند های فیزیولوژیکی داشته باشد، گیاه از تنش یا کمبود آب رنج می برد.
دلایل زیر می توانند باعث کمبود آب در گیاه شوند:
- پتانسیل آبِ پایین در خاک به علت کمبود آب یا شوری
- سرعت بالای تعرق
- مقاومت بالا به جریان در گیاه یا خاک
مطلب مرتبط: ایروپونیک
اندازه گیری مقدار آب خاک برای ابیاری گلخانه
مقدار آب خاک را می توان با روش مستقیم، با نمونه برداری خاک و خشک کردن آن در آون و محاسبه مقدار رطوبت وزنی (به صورت وزن) اندازه گیری کرد؛ اما این کار وقت گیر است و در آن نظارت و بررسی مداوم اطلاعات امکان پذیر نیست.
اگر قرار است طوبت وزنی به رطوبت حجمی تبدیل شود، در این صورت، وزن مخصوص ظاهری خاک موردنیاز است.
چند روش غیر مستقیم، برآوردی از رطوبت حجمی خاک ارائه می دهند. از مهم ترین آنها می توان به روش پروب نوترونی (امروزه استفاده نمی شود)، بازتاب دامنه زمان و بازتایدامنه فرکانس اشاره کرد.
حسگر های رطوبت حجمی اندازه گیری آبِ خاک
در گذشته برای اندازه گیری میزان آب خاک برای استفاده در امر آبپاشی گلخانه از اندازه گیری نوترون استفاده می شد. امروزه با استفاده از حسگر های دی الکتریکی که ثابت دی الکتریکی ماتریکس خاک را اندازه گیری می کنند، می توان مقدار رطوبت حجمی خاک را برآورد کرد. در این راه دو روش وجود دارد: 1- TDR و 2- FDR.
TDR بر اساس اندازه گیری زمان انتقال علائم الکترومغناطیس در طول یک شاخص فلزی است که درون خاک قرار داده شده است. حسگر های FDR از ظرفیت (قابلیت یک جسم برای ذخیره شارژ الکتریکی) برای اندازه گیری ثابت دی الکتریمی ماتریکس خاک استفاده می کنند. حسگر های اندازه گیری آب خاک در گلخانه FDR، عملکرد بهتری نسبت به حسگر های TDR دارند.
مطلب مرتبط: درآمد گلخانه
آب مورد نیاز محصولات گلخانه ای
سیستم ابیاری گلخانه باید به نوعی طراحی و اجرا شود تا بتواند بطور روزانه آب موردنیاز محصولات شما را تأمین کند. مقدار آب نیز بستگی به عواملی مانند محصول زیر کشت، منطقه کشت، شرایط اب و هوایی و… دارد.
آبیاری گلخانه
سیستم های آبپاشی سطحی که عمدتا از طریق فارو (شیار) هستند، به صورت سنتی در گلخانه ها استفاده می شدند و دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند. به همین شکل استفاده از آبپاش های ریز نیز کاهش یافته است. در مقابل کاربرد سیستم های آبیاری دور زیاد (قطره ای، نشتی) به طور گسترده ای زیاد شده است.
انواع روش آبیاری گلخانه
در گلخانه انواع روش های آبیاری برای رساندن آب به گیاهان و محصولات استفاده می شود. آبیاری انواع گلخانه با توجه به فضای آنها، بستر کشت، محصولات درحال پرورش و… می تواند متفاوت باشد. به عنوان مثال در گلخانه های هیدروپونیک، از سیستم آبیاری هیدروپونیک استفاده می شود که مناسب آبکشت است. در گلخانه های دیگر نیز متناسب با شرایط آنها، کارشناس می تواند پیشنهاد درست را به صاحب گلخانه بدهد. برای انجام این امر میتوانید از نهال رویش کمک بگیرید🍀
آبیاری دستی
آبیاری دستی همان روش سنتی و قدیمی آب دادن است. این روش دیگر در کشاورزی مدرن به صرفه نیست و صرفه اقتصادی ندارد؛ مگر برای گیاهانی که شرایط آبیاری خاص دارند و میزان معین و دقیقی از منابع و مواد مغذی باید به آنها برسد.
آبیاری محیطی
این روش آبیاری برای گلخانه های باغچه ای با بستر ثابت استفاده می شود. برای این نوع ابیاری گلخانه ای، از لوله های لی فلت و پلی اتیلن، به همراه نازل های پلاستیکی استفاده می شود. نازل های آب پاشی از پلاستیک سخت یا نایلون ساخته شده اند.
آبیاری سقفی یا آبشاری
برای بیشتر محصولات، پیشنهاد نمی شود که شاخه آنان خیس شود؛ زیرا نمی توانند آنرا تحمل کنند و در نهایت از بین می روند. اما تعدادی از محصولات وجود دارند که نسبت به خیس بودن شاخه خود حساسیتی ندارند و می توانند شاخ و برگ خیس را تحمل نمایند. این نوع محصولات را می توان در گلخانه به راحتی با استفاده از سیستم آبیاری سقفی ابیاری کرد.
سیستم ابیاری ابشاری
آبیاری مه پاشی
آبیاری مه پاشی شامل یک لوله اصلی آب است که در طول گلخانه کشیده می شود و سرتاسر گلخانه را پوشش داده است. این لوله اصلی آب، شامل نازل هایی است که می توانند مواد مغذی و ترکیبات را بر روی محصولات بپاشند.
آبیاری با لوله تراوا
آبیاری زیرسطحی تراوا سیستمی است که با استفاده از لوله های متخلخل اسفنجی آب، کود، سم و موارد مغذی را در یک فضای رطوبتی مستقیما در اختیار ریشه قرار می‌دهد. پیاده‌سازی این روش همانند آبیاری قطره ای است، با این تفاوت که به صورت زیر زمینی و نشتی انجام می شود. برای این کار می توان لوله ها را در عمق ۲۰ تا ۲۵ سانتی‌متری درون شیارهایی داخل زمین قرار داد و با خاک روی آن ها را پوشاند. از مزایای این سیستم این است که به راحتی آب، مواد غذایی و سموم نباتی را در اختیار ریشه قرار می‌گیرد. ممانعت از رشد علف های هرز، عدم نیاز به تسطیح زمین و انجام تهویه از دیگر مزایای این روش می‌باشد.
آبیاری قطره ای
روش آبیاری قطره‌ای روش بسیار کارآمدی است که در آن، آب در فواصل مکرر و قابل تنظیم از طریق قطره چکان‌ها که در امتداد مسیر لترال قرار دارند، به گیاه منتقل می‌شود. از روش آبیاری قطره ای به عنوان کامل ترین و بهترین روش برای رساندن آب و مواد غذایی به محصولات در گلخانه یاد می شود. با استفاده از آبیاری قطره ای، با کمترین میزان آب می توان کود و مواد غذایی را به گیاه رساند و آنرا تغذیه کرد.
مطلب مرتبط: سودآورترین محصولات گلخانه
