خاک گلخانه چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
خصوصیات بستر گلخانه‌ای می‌بایست به‌خوبی بررسی شود تا بتوانمحصولاتی با کیفیت را انتظار داشت. خاک گلخانه و بستر کشت گلخانه به استحکام کافی خاک و بستر گلخانه نیاز دارد. به طوری که بذر یا قلمه کاشته نشده به راحتی جابجا نشود، همچنین آب کافی را در خود نگهدارد. از دیگر ویژگی‌های بستر گلخانه‌ای مناسب، وجود خلل و فرج کافی برای تهویه است.
به طوری که گیاه بتواند به راحتی تنفس داشته و آب در آن جریان یابد.لازم است بستر مناسب برای کشت عاری از بذر و علف های هرز و بیماریها باشد. بستر گلخانه برای کشت باید ظرفیت تبادلی کاتیونی بالا داشته باشند تا بتوانند عناصر غذایی را نگهداری کند و در موقع لزوم در اختیار گیاه قرار دهد. سطح شوری بستر کشت باید پایین باشد زیرا که شوری بالا باعث از بین رفتن گیاه می شود. ازویژگی‌های دیگر بستر کشت گلخانه مناسب دسترسی آسان و قیمت مناسب آن است.
مطلب مرتبط: سود گلخانه
ظرفیت تبادل کاتیونی خاک گلخانه
ظرفیت تبادل کاتیونی به میزان بار منفی ذرات خاک مربوط می‌شود و برحسب واحد اکی والان بر ۱۰۰ سانتی متر مکعب خاک بیان می شود. چون غلظت اکثر عناصر غذایی در داخل ریشه بیشتر از محیط رشد است برای جذب مقادیر اضافی نیاز به انرژی است که از طریق شکستن قند حاصل
می‌گردد.میزان تبادل کاتیونی رس بیشتر از مواد آلی است. آنیون‌ها به علت منفی بودن بار کلوییدهای خاک جذب نمی‌شوند، بنابراین یا باید توسط گیاه جذب شوند و یا از طریق آبشویی از دست روند. در خاکهای شنی شستشوی آنیون‌ها بسیار شدید است و باید مرتب کوددهی شود. اگر آنیون‌های زیادی در محلول خاک باشند، مجموع نمک‌های قابل حل خاک (Total Soluble Salts) خیلی زیاد می‌شود و باید با آبشویی آنها را حذف کرد.
پی اچ خاک
بیانگر میزان اسیدی یا بازی بودن خاک است و برحسب لگاریتم عکس یون‌های هیدروژنبیان می شود. pH برابر ۶، ۱۰ برابر اسیدی تر از pH برابر ۷ است و pH برابر ۵، ۱۰ برابر اسیدی تر از pH برابر ۶ است. بنابراین اگر ۴/۵ کیلوگرم آهک برای افزایش pH از ۵ به ۶ لازم باشد، ۴۵ کیلو گرم آهک برای افزایش pH از ۵ به ۷ لازم است. بستر کشت گلخانه (خزه ها و پوست کاج) دارای pH اسیدی است و باید سنگ آهک کشاورزی (دولومیت) به آن اضافه کرد. سنگ آهک معمولی فقط کلسیم دارد. اگر اندازه ذرات سنگ آهک کمتر از ۰/۲۵ میلی‌متر باشد، به سرعت در آب حل شده و باعث افزایش سریع pH می شود و اثر منفی دارد.
نکته
در pH های بالا و پایین، عناصر غذایی یا سایر مواد شیمیایی خاک ترکیب و از دسترس گیاه خارج می شوند. در pH خیلی اسیدی عناصر کم مصرف، آلومینیوم و آهن سه ظرفیتی ترکیب می شوند. در pH قلیایی عناصر کم مصرف، کربنات، کلر و سولفات ترکیب و غیر محلول می شوند. pH مناسب کشت خاکی ۶/۸-۶/۲، کشت بدون خاک ۶-۵/۴ است.
مصرف کودها به صورت محلول
کودهای مورد مصرف باید ۱۰۰ درصد در آب سرد محلول باشند. اکثر کودها در آب گرم قابل حل هستند. می‌توان کودهای جامد را در آب حل کرده، ۲۴ ساعت آن را نگهداری کرد تا مواد غیر ضروری آن ته نشین شود آنگاه محلول صاف و بدون رسوب مصرف می شود.
مطلب مرتبط: احداث گلخانه
شاخص شوری کودها
اصولا کودها حاوی نمک هستند و وقتی به خاک اضافه می شوند میزان نمک خاک را افزایش می دهند. انتخاب کود مناسب کمک میکند تا غلظت نمک خاک در حد پایین حفظ شود. منظور از شاخص شوری اثری است که کودهای مختلف روی میزان شوری خاک دارند. شاخص شوری نیترات سدیم را ۱۰۰ در نظر می گیرند و شاخص شوری سایر کودها را بر اساس آن رتبه بندی می کنند. اگر آزمایش خاک نشان دهد که باید به خاک نیتروژن اضافه شود و قرار باشد ۴۵۰ گرم نیترات سدیم با ۱۶درصد نیتروژن و شاخص شوری ۱۰۰ به ۹/۲۸ متر‌مربع اضافه شود می‌توان از کودهای مختلف برای افزایش نیتروژن خاک استفاده کرد.
می‌توان ۴۵۰ گرم کود نیترات کلسیم با ۱۵/۵ درصد نیتروژن و با شاخص شوری ۵۳، ۲۳۰ گرم نیترات آمونیوم ۳۳/۵ درصد با شاخص ۵۲/۵، ۱۷۶۰ گرم سولفات آمونیوم ۲۰ درصد با شاخص شوری ۵۵/۲ را استفاده نمود. در میان کودهای ذکر شده انتخاب کودی با شاخص شوری کمتر نسبت به نیترات سدیم با شاخص شوری ۱۰۰ در اولویت قرار دارد. چنین استنباطی در مورد انتخاب سایر کودها می‌تواند مفید باشد.
خاک مناسب گلخانه کدام است؟
اگر به تازگی وارد صنعت کشاورزی و کشت و کار گلخانه‌ای شده‌اید با اصطلاحاتی مانند: خاک فوق‌العاده، مخلوط سه‌گانه، خاک طبیعی و …. رو برو شده‌اید. آیا می‌دانید برای رشد موفقیت‌آمیز بذرها باید از چه موادی استفاده کنید؟ آیا می‌دانید چگونه بهترین عطر و طعم را در غذای خود و درخشان‌ترین رنگ را در گل‌ها و گیاهان خود ایجاد کنید؟
در این مقاله انواع مختلف خاک مناسب گلخانه گلدان خانگی را بررسی خواهیم کرد. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
نقش خاک نه تنها پشتیبانی گیاهان بلکه نگهداری آب، تأمین تغذیه گیاهان و در دسترس قراد دادن اکسیژن در ریشه گیاهان و میکروب‌ها در خاک است. اگر می‌خواهید در خانه و یا گلخانه گیاه خود را پرورش دهید این مقاله بسیار به شما کمک خواهد کرد.
خاکهای طبیعی
خاکهای طبیعی، هنگامی که وارد یک جنگل یا مزرعه می‌شوید خاک زیر پاهایتان همان چیزی است که به طور طبیعیدر این منطقه وجود دارد. خاک در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود. یک نوع خاک می‌تواند به اندازه شهری که در آن زندگی می‌کنید یا به اندازه “ساحل” کنار رودخانه باشد.
خاک هم از نظر قدمت و هم از نظر میزان تولید محصولاتی که می‌روید بسیار متفاوت است. در آمازون، خاک‌ها قدیمی و فقیر از نظر معدنی هستند. در چمنزارها، خاک غنی از مواد معدنی و با دوام است.
وقتی کیسه‌های خاک را در یک فروشگاه مواد غذایی می‌بینیم ، به ندرت این کیسه‌ها حاوی خاک طبیعی هستند زیرا فروش خاک طبیعی نادر است و اغلب غیرقانونی است.
این خاک از آنجا که برای توسعه از محل‌های مسکونی و صنعتی می‌آید، اما روی قوام در این خاکهای طبیعی حساب نکنید. ممکن است این خاک بیش از حد چسبناک، ماسه‌ای و میزان کمی از مواد مغذی یا مخلوط با لایه‌های فرعی با کیفیت کمی درون خود باشند. خاک طبیعی به ندرت درمان خاک گلخانه است.
خاک سطحی
خاک سطحی (15-20 سانتی متر) بالای زمین در یک میدان طبیعی است که از خاک خوب و بد تشکیل می‌شود اما در کیسه نیست. توجه کنید: گلخانه داران به ندرت بهترین سطح خاک طبیعی خود را می فروشند. آنها از آن برای پرورش غذا استفاده میکنند.
به عبارت دیگر، هیچ خاک طبیعی در مغازه‌ها وجود ندارد؛ بلکه مواد زیادی در کیسه‌های فروخته شده به عنوان خاک سطحی وجود دارد. برای اطلاعات بیشتر به خاکهای فوق العاده زیر مراجعه کنید.
مطلب مرتبط: جلوگیری از یخ زدگی باغ
انواع خاک گلخانه
یکی از عوامل مهم در رشد گیاهان گلخانه انتخاب خاک مناسب است. گیاهان موجود در گلخانه دارای محدودیت‌هایی از نظر محیط رشد ریشه در مقایسه با شرایط طبیعی می‌باشند. برای جبران کمبودها باید خاک گلخانه به گونه‌ای انتخاب شود که در رشد گیاهان خللی وارد نگردد.
خاک گلخانه ای مانند هر بستر کاشت دیگری دارای چهار وظیفه اصلی هستند که عبارتند از: ۱- مخزن مواد غذایی(خاک) ۲-نگهداری آب و در دسترس قراردادن آن برای گیاه ۳- تبادل گازی بین ریشه و اتمسفر ۴- محل استقرار گیاهان
خاک رُس و شن
خاک رُس و شن یک نوع خاک طبیعی بسیار خوب است که به دلیل ترکیب طبیعی مطلوب شن و ماسه و گل و لای، به عنوان لوم طبقه بندی می‌شود. این نوع از بهترین خاک‌ها برای گلخانه است.
توجه کنید: گلخانه داران به ندرت بهترین لوم های خود را می فروشند. همچنین بدانید که بسیاری از چیزها حتی اگر خاک رس،کمپوست با هر نوع خاک یا مواد شبیه خاک مخلوط شده باشد، دارای برچسب لوم است. خرید کیسه‌های خاکی با برچسب لوم هیچ فایده ای ندارد زیرا هرگز لوم نیست.
مخلوط بدون خاک
برای جبران کمبود خاک موجود گلخانه داران و تأمین‌کنندگان موادی را جمع میکنند که اصلاً خاک واقعی در آننیست. چرا آنها این کار را انجام دادند؟
از آنجا که بسیاری از مواد طبیعی عالی مانند پیت ماس و الیاف نارگیل وجود دارد (Coir نامیده می‌شود) که می‌تواند با سنگ‌هایی ترکیب شود که برای زهکشی مانند پاپ کورن گرم شده‌اند (ورمیکولیت و پرلیت).
نتیجه نهایی، یک ماده خاک مانند است. این ماده برای شروع بذر یا پیوندهای کوچک بسیار مناسب است اما برای پرورش‌دهندگان گلخانه که بسترهای بزرگ یا گلدان را پر میکنند، بسیار سبک است. در این ترکیب گیاهان سنگین از بین می روند و کمبود عناصر غذایی به سرعت ظاهر می شوند.
اگر می خواهید گوجه فرنگی گلخانه‌ای، درخت مرکبات، آووکادو، گیاهان خانگی و یا حتی ذخایر عظیم ذرت پرورش دهید، مخلوط بدون خاک تنها بخشی از مخلوط است که از آن برای شروع گیاهان یا مخلوط کردن در خاکهای دیگر استفاده کنید این مخلوط فقط برای رشد گیاهان گلخانه‌ای مناسب نیست.
مطلب مرتبط: نحوه کشت گوجه فرنگی
خاک اصلاح شده چیست؟
زمانی که خاکهای طبیعی کمیاب و محدود تأمین‌کنندگان، هر نوع خاکموجود را با اصلاحات یا عناصر مشابه خاک از جمله کمپوست، شن و ماسه، کمپوست شهری، پوست، پیت ماس خرد شده، پرلیت، ورمیکولیت یا سنگ‌ریزه خوب مخلوط میکنند که به آن خاک اصلاح شده می‌گویند.
میکس سه‌گانه برای خاک گلخانه
گلخانه داران می توانند “خاک سطحی” با کیفیت بالا (از خاک باغچه خود و یا از یک منبع تأمین‌کننده فضای سبز) به اضافه 1/3 ذغال سنگ نارس طبیعی و 1/3 کمپوست را برای ایجاد خاکی به نام مخلوط سه گانه ترکیب کنند.
این خاک سنگین تر از مخلوط بدون خاک است و به اندازه خاک وحشی طبیعی مناسب نیست. اما به خوبی آب از آن تخلیه می‌شود، مقدار زیادی مواد مغذی را برای سال اول تأمین میکند و در ابتدا بازده زیادی دارد.
هر وقت محصولی را حذف می‌کنید، مواد معدنی را که در ساخت سلول‌های محصول به کار رفته‌اند دور می‌ریزید مگر اینکه همه چیز را کمپوست کرده و دوباره به آن اضافه کنید.
یک خاک مخلوط سه گانه باید با گذشت زمان با این کمپوست اضافی و مواد معدنی حفظ شود. بلافاصله توده کمپوست خود را به خاک اضافه کنید که ایده خوبی است و افزودن کودها به همراه کمپوست با آزمایشی مانند ریخته‌گری، روش دیگری برای حفظ خاک مخلوط سه گانه است. این خاک مناسب گلخانه است.
خاک گلخانه فوق‌العاده
گلخانه داران تجاری در حال مخلوط کردن خاکهای فوق‌العاده خود هستند. آنها با مخلوط سه برابر بدون خاک یا مخلوط سه گانه شروع میکنند و با افزودن مواد معدنی اضافی و مواد “مخفی” آن را حتی بهتر میکنند.
برخی از رازها عبارتند از Biochar ، ریخته‌گری کِرم، وعده‌های غذایی مختلف دانه، سولفات کلسیم (معروف به گچ)، کربنات کلسیم (Ag Lime) ،پوکه ،جلبک دریایی ،غبار سنگ یخبندان ،اسیدهای هیومیک و اسیدهای فولویک.
من نیز این کار را انجام داده‌ام و اکنون معتقدم که این “خاکهای فوق العاده” با گذشت زمان هدف همه ما تولیدکنندگان است. آنها مواد مغذی را تأمین میکنند، مقدار کود معمولی مورد نیاز شما را محدود میکنند و بهتری خاک برای گلدان و مناسب کشاورزی است. برای دیدن مطالب بیشتر درباره گلخانه به صفحه اول برگردید.
