مکان و جهت گلخانه را چگونه انتخاب کنیم؟

• ‫8 نظر
• آخرین بروزرسانی در9 دی 1402

انتخاب جهت گلخانه و مکان ساخت گلخانه، دو فاکتور تأثیرگذار و مهم در ساخت، احداث و طراحی گلخانه هستند. در این مقاله شرکت گلخانه سازی نهال رویش به بررسی این دو پرداخته‌ایم. طراحی گلخانه امری است که نیاز به محاسبات دقیقی برای کارکرد بهینه آن دارد و انجام این محاسبات نیازمند داشتن تخصص و مهارت بالایی است و از انتخاب انواع گلخانه تا جهت آن و جنس سازه و نحوه ساخت آن، از علوم مختلفی بهره می‌برد. یکی از مسائل مهم در ساخت گلخانه، تعیین جهت احداث گلخانه است که با توجه به عناصر مختلفی انتخاب می‌شود. اگر گلخانه دارید یا قصد احداث گلخانه را دارید یا می خواهید اطلاعات کاملی درباره‌ی یکی از مهم‌ترین مباحث ساخت و طراحی گلخانه کسب کنید، این مطلب را تا پایان بخوانید و در آخر نظرات خود را درباره آن بیان کنید.

 چرا جهت احداث گلخانه بسیار اهمیت دارد؟

این موضوع که چه چیزی می‌خواهید در گلخانه خود پرورش دهید مهم است. علاوه بر اندازه گلخانه که مکان ساخت آنرا تعیین می‌کند، برای ایجاد شرایط مناسب محصولی که قصد دارید پرورش دهید، میزان مشخصی نور خورشید نیاز دارد. پس دریافت نور خورشید برای گیاه مورد نظر نیز می تواند در مکان ساخت گلخانه ی شما، تاثیر گذار باشد. هزینه ساخت گلخانه و سبک طراحی آن تأثیری در انتخاب جهت ندارد و موضوعی است که بدون استثنا باید برای همه ی گلخانه ها رعایت شود.

در تصویر بالا با توجه به گیاه زیر کشت، میزان نور یکسانی به هر دو گیاه می‌رسد که برای یکی مناسب و برای دیگری نامناسب می‌باشد.

جهت باد

انتخاب جهت گلخانه‌ها به جهت وزش باد غالب و باران نیز بستگی دارد. باید از ورود باران از طریق دریچه‌های تهویه جلوگیری شود. در خنک کننده تبخیری فن‌ها باید به سمت جهت باد غالب تعبیه شوند.

معمولا جهت احداث گلخانه عمود و برخلاف جهت باد غالب ساخته می شود

بهترین جهت برای احداث گلخانه

شاید یکی از اصلی‌ترین سوالاتی که در این‌باره وجود دارد این باشد که در اصل جهت ابتدا و انتهای آن به چه صورت باید باشد؟ در واقع هر کدام از این جهات شرایطی خاصی را در درون گلخانه برای محصولات به وجود می‌آورند و مکان مناسب برای گلخانه در مختصات جغرافیایی گوناگون می‌تواند متفاوت باشد که طراحی گلخانه باید براساس این شرایط صورت بگیرد.

تفاوت جهت و مکان ساختن گلخانه ها در مدار های مختلف

گرایش شرقی-غربی

از این نوع گرایش بیشتر در در کشورهایی استفاده می‌شود که عرض جغرافیایی آنها بیشتر از 35 درجه شمالی می‌باشد. کشورهایی مثل روسیه که به طور معمول آب و هوایی سرد دارند و زاویه تابش نور خورشید نسبت به آنها مایل است. اما این مورد در کشورهایی که آب و هوای آنها مقداری گرم‌تر است و پایین‌تر از عرض جغرافیایی 35 درجه هستند کاربرد ندارند. این کشورها بیشتر از کشور های بالاتر از عرض جرافیایی 35 درجه می‌توانند از نور خورشید استفاده کنند. استفاده از راستای شرقی-غربی در چنین کشورها، باعث تابش بیش از نیاز آفتاب برروی گلخانه می‌شود و ممکن است باعث آسیب دیدن گیاهان گلخانه شما شود.

گرایش شمالی-جنوبی

بدلیل زاویه تابش نور خورشید، در بیشتر کشورها از جهت شمالی-جنوبی استفاده می شود؛ زیرا مقدار مناسبی از نور خورشید به گیاهان برسد و ما نمیخواهیم همواره در تمام روز از آفتاب استفاده کنیم و میزان آن باید تنظیم شود. اکثر گلخانه‌ها در ایران نیز بر اساس این جهت ساخته می‌شوند تا استاندارد رعایت شود و جهت گلخانه برای شرایط اقلیمی مناسب باشد.

تاثیر نور بر انتخاب جهت گلخانه

سه جزء اصلی فرآیند فتوسنتز گیاهان شامل آب، دی اکسیدکربن و نور می‌باشند. نور خورشید ارزان‌ترین و طبیعی‌ترین منبع برای تأمین نور گیاهان می‌باشد. اما همیشه در دسترس نبودن آن و محدودیت‌های استفاده از آن دلیل دیگری بر اهمیت انتخاب جهت گلخانه و نورپردازی در گلخانه می‌باشد. در زمان‌های متفاوت از روز و زمان‌های متفاوت از سال، منبع‌های نوری میزان مشخصی نور تولید می‌کنند که بر حسب واحد (لوکس) اندازه‌گیری می‌شوند. از آنجایی که نور یکی از عوامل اصلی رشد گیاه است و میزان موردنیاز آن برای هر گیاهی متفاوت می‌باشد، یکی دیگر از چالش های انتخاب جهت گلخانه می‌باشد.

تأثیر شکل زمین در انتخاب جهت گلخانه

همانطور که پیش‌تر گفته شد، بهترین جهت برای ساخت گلخانه در اکثر کشورها جهت شمالی-جنوبی است. بعضی اوقات پیش می‌آید که با توجه به متراژ گلخانه، نمی‌توانیم به طور کامل آن‌را در راستای شمالی-جنوبی بسازیم و ناگزیر به طراحی گلخانه در نزدیک‌ترین جهت به جهات موردنظر هستیم. در نتیجه باید آن‌ را در راستای شرایط زمین کارفرما و در بهترین حالت ممکن نزدیک به جهت اصلی بسازیم تا همچنان از مزایا و قابلیت‌هایی که ساخت گلخانه در جهت شمالی-جنوبی در کشور ما دارد، بهره ببریم. تفاوت بین جهات دیگر نسبت به جهت اصلی (به عنوان مثال:شمال‌غربی-جنوب‌شرقی نسبت به شمال-جنوب) بسیار ناچیز است و شرایطی که این دو ایجاد می‌کنند، تفاوت های زیادی با یکدیگر ندارند. تأثیر جهت زمین کارفرما در انتخاب جهت گلخانه

انتخاب محل احداث گلخانه

ساخت و طراحی گلخانه امری است که نیاز به محاسبات دقیقی برای کارکرد بهینه آن دارد و انجام این محاسبات نیازمند داشتن تخصص و مهارت بالایی است و از انتخاب انواع گلخانه تا جهت احداث آن و جنس سازه و نحوه ساخت آن، از علوم مختلفی بهره می‌برد. یکی از مسائل مهم در ساخت گلخانه، انتخاب مکان مناسب است که با توجه به عناصر مختلفی انتخاب می‌شود. قبل از احداث گلخانه حتما در نظر بگیرید که دقیقا چه چیزی می‌خواهید پرورش دهید و چه نوع گلخانه‌ای می‌خواهید بسازید.

حتما به این نکات قبل از انتخاب مکان ساخت گلخانه خود توجه کنید!

شرایط گلخانه خود را ارزیابی کنید

مانند جهت احداث گلخانه، در شرایط زمین برای احداث گلخانه باید میزان نور خورشید دریافتی را به عنوان اولویت اول در نظر بگیریم و مطمئن شویم که گیاهان ما حداکثر نور خورشید را در طول روز دریافت می‌کنند و از بادهای تند و سرما در امان هستند. قبل از انتخاب جهت مناسب در نظر داشته باشید که هوای گرم صعود می‌کند و هوای سرد فرونشین می شود؛ در نتیجه سطح شیب زمین سردتر از قسمت های بالایی آن خواهد بود. در برخی گلخانه ها قسمت هایی وجود دارد که مرطوب یا مستعد آبهای سطحی هستند که دلیل این امر کمبود میزان تبخیر و نور خورشید است. پس باید از احداث گلخانه در خیلی از مناطق دوری کنید زیرا به ضرر شما تمام خواهد شد. مطمئن شوید شرکت معتبری بر انجام پروژه شما نظارت دارد تا از صحت جهت گلخانه خود اطمینان حاصل کنید. اگر برنامه شما احداث گلخانه روی زمین است، باید حتما از خاک مرغوب و مناسبی استفاده کنید. اما اگر قصد شما این است که از کیسه‌های رشد(Growbag) یا بسترهای کشت مثل کشت هیدروپونیک استفاده کنید، این مورد چندان اهمیت نخواهد داشت. جهت باید به صورتی باشد که محصولات شما در فصل‌های سرد سال و مخصوصا زمستان، بتوانند به مدت 6 ساعت نور آفتاب را دریافت کند.

از درختان بلند دوری کنید

اصلا ایده‌ی خوبی نیست که گلخانه خود را در حریم درختان بلند بسازید. درختان می‌توانند مانع بسیاری از نوری که گیاهان باید دریافت‌کنند شوند و این موضوع می‌تواند به کشت شما آسیب برساند. زمانی که شاخ و برگ‌های این درختان و سمغ چسبنده آن‌ها بر روی سازه می‌افتند و شیشه را کدر می‌کنند، شرایط برای گیاهان سخت تر نیز می‌شود. اگر روزی باد تندی بوزد یا هوا ناآرام شود، با شکستن شاخه‌های درختان و افتادن آنها بر روی گلخانه می‌توانند سبب شکستن شیشه‌ها شوند. نتایج ساختن گلخانه درکنار درختان بلند

گلخانه خود را روی سطح شیب دار نسازید

از ساختن گلخانه خود برروی سطح شیب دار بپرهیزید. با اینکه این کار از لحاظ تکنیکی امکان پذیر است، امّا بهترین مکان برای ساخت گلخانه یک سطح صاف و مسطح است. شیب کف گلخانه شرایط را کمی پیچیده می‌کند. همانطور که گفته شد هوای سرد در سطح پایین‌تر تجمع می‌کند و این کار باعث سخت شدن کشت در زمستان می شود.

نور مناسب برای گلخانه

مسئله نور گلخانه بسیار اهمیت دارد. گلخانه باید در جایی احداث شود که بیشینه نور را دریافت کند. نور آفتاب در تمام روز لازم است، اما نور آفتاب در صبح که خورشید از شرق طلوع می‌کند، برای گیاهان کافی است. آفتاب صبح برای شروع غذاسازی (فتوسنتز) بیشتر موردنیاز است و در نتیجه آن رشد گیاه بیشینه است. مقدار نور در ماه‌های آذر تا اسفند یک‌سوم خرداد است.

دو نکته برای گلخانه های خانگی

مطمعن شوید حداقل یک متر فضای خالی اطراف گلخانه شما وجود دارد

این نکته بیشتر برای گلخانه های شخصی و خانگی است که در فضای های بسته مثل باغ ساخته می شوند. حتما حتما مطمئن شوید که گلخانه شما حداقل یک متر از دیوار فاصله دارد. اینکار علاوه بر اینکه نصب و سرهم کردن گلخانه را رحت می سازد، کار تمیز یا جا به جا کردن شیشه ها را راحت تر می کند. حرکت در اطراف گلخانه بسیار راحت تر می شود و دیوار یا سازه های دیگر نمی توانند سایه ای روی گیاهان ایجاد کنند یا در تهویه گلخانه اخلال ایجاد کنند.

مکانی مجزا برای بازی کودکان فراهم کنید

این مورد بیشتر برای کسانی کاربرد دارد که می خواهند از گلخانه ی خود به عنوان یک نمایشگاه گل و گیاه استفاده کنند و محصولات زینتی پرورش دهند. اگر قرار است خانواده ها از گلخانه شما سر بزنند، پس قطعا این به نفع شما است که برای کودکان آنها فضایی را به وجود بیاورید که بتوانند با هم سن و سالان خود در حالی که بقیه اعضای خانواده در حال دیدن گیاهان هستند، بازی کنند. علاوه بر اینکه این موضوع توجه خانواده ها را نسبت به مجموعه شما جلب خواهد کرد، شیشه ها و گلدان هارا از خطر شکسته شدن توسط کودکان دور نگه میدارد.

منابع:نورپردازی در گلخانه gardener`s world gardening know how نورپردازی در گلخانه و تجربیات و علم تیم گلخانه ساز نهال رویش