کشت ایروپونیک (هواکشت): هرآنچه باید بدانید!

• ‫7 نظر
• آخرین بروزرسانی در15 تیر 1401

کشت ایروپونیک یا هواکشت، در واقع مانند کشت هیدروپونیک یک سیستم کشت بدون خاک است. هزینه ساخت گلخانه ایروپونیک نیز به دلیل تجهیزات و سیستم ها و اجرا و نصب، در شروع کار بالا است. با این تفاوت که در کشت ایروپونیک ریشه گیاه در هیچ ظرفی قرار نمی گیرد و همواره در هوا معلق است. ریشه‌ی واژه‌ی ایروپونیک از دو کلمه‌ی aero=هوا و فعالیت=ponos گرفته شده است که هردو ریشه ی یونانی دارند. ریشه گیاه در معرض اسپری آب و مواد غذایی قرار میگیرد و از این طریق تغذیه می شود تا دیگر نیازی به خاک یا هر گونه بستر کشت نداشته باشد. هواکشت بسیار برای فضاهای بسته و سرپوشیده مناسب است؛ بخصوص برای کسانی که می خواهند در استفاده از فضای موجود صرفه جویی کنند و دیگر نیازی به استفاده از گلدان یا ظروف نگه دارنده نداشته باشند. همچنین نیاز نیست ظروف نگه‌داری برای دسترسی گیاه به فضای بیشتر و رشد بهتر جابه جا شوند و گیاه همواره در جای خود به صورت ثابت رشد می‌کند.

هواکشت

ریشه گیاهان در هوا قرار می‌گیرد و محلول غذایی به صورت قطرات بسیار ریز روی ریشه پاشیده می‌شود. در سال 1976 هوا کشت این گونه تعریف شد که ریشه گیاه به طور مداوم یا غیر مداوم در محیطی که اشباع از قطرات ریز محلول غذایی است قرار می‌گیرد. این روش با فاز مایع مداوم سر و کار ندارد و در تحقیقات تغذیه گیاهی به خصوص میوه‌های جوان استفاده می‌شود.
در این روش گیاهان داخل حفره‌هایی که روی قالب‌های ساخته شده از پلی استیرن منبسط شونده قرار دارند، کاشته می‌شوند. اما ریشه گیاهان صرفا در محیط هوایی در زیر قالب ها معلق بوده و درون جعبه پاشش قرار دارند که به منظور جلوگیری از نفوذ نور و رشد جلبک‌ها، جعبه‌ها پوشانده می شوند. گلخانه ایروپونیک از سیستم‌ها و تجهیزات جدیدی استفاده می‌کند.

عکس: coma group

شاید فکر کنید حالا که گیاه درون ظرفی قرار ندارد و تنها از طریق اسپری مواد مغذی و کود شیمیایی تغذیه می‌شود، حتما روند رشد آن کندتر از کشت معمول خواهد بود. اما نتایج یک سری تحقیقات توسط ناسا نشان می‌دهد که گیاه می‌تواند به خوبی در محیط کشت ایروپونیک رشد کند. در سیستم هواکشت، گیاهان را درون محفظه های محصوری قرار می‌دهند تا گیاه به سمت اطراف حرکت نکند. در واقع این محافظ به ریشه گیاه تنها امکان حرکت به سمت پایین، و به ساقه آن تنها امکان حرکت به سمت بالا را می‌دهد. گیاه در جای خود ثابت است و ریشه آن معلق در هوا. از آنجایی که مواد موردنیاز گیاه برای رشد و نمو به ریشه آن اسپری می شود، در نتیجه میزان آب کمتری مصرف می‌شود.

مطلب مرتبط: سودآورترین محصول گلخانه ای 

 

تفاوت کشت ایروپونیک با کشت سنتی

تا بحال برخی از تفاوت‌های گلخانه ایروپونیک با سایر سیستم‌های پرورش محصول را دریافتید. بستر کشت ریشه گیاه را در فضای معینی محصور و محدود می‌کند و ریشه تنها می‌تواند درون فضای بستر گسترش پیدا کند. در کشت ایروپونیک، ریشه در هوا معلق خواهد بود و به سمت پایین حرکت خواهد کرد.

در کشت سنتی، گیاه مواد مغذی موردنیاز خود را از خاک دریافت می‌کند و توسط آب نیز تغذیه خواهد شد. در کشت ایروپونیک روش تغذیه گیاه، اسپری مواد مغذی مورد نیاز آن برروی ریشه است. هواکشت فضای کمتری نسبت به روش‌های کشت سنتی نیاز دارد. این توان وجود دارد تا با استفاده از سیستم کشت هیدروپونیک در مقدار فضای معینی، به توانید حتی تا چند برابر روش سنتی محصول تولید کنید. فضای کشت ایروپونیک، یک فضای کنترل شده است. بدین معنی که شما می‌توانید میزان رشد گیاه خود را کاملا تحت نظر بگیرید و آنرا کنترل کنید.

طریقه اسپری کردن

بسته به نوع سیستم کشت، به دو طریقه دستی و اتوماتیک، مواد به ریشه اسپری می شوند.  روش دستی به این صورت است که در طول شب و روز، شخصی باید به صورت دستی به ریشه ها برسد (که کمتر اینگونه است). معمولا هر گلخانه ایروپونیک دارای چند پمپ هستند که به صورت اتوماتیک ریشه گیاهان را تغذیه می کنند و نیاز به نظارت و سرپرستی ممتد و مستمر ندارند.

انواع کشت ایروپونیک

کشت ایروپونیک معمولا به دو صورت انجام می شود:

 ایروپونیک کم‌فشار (LPA)

یکی از دو روش کشت ایروپونیک می‌باشد. در این روش که یکی از شیوه‌های متداول هواکشت می‌باشد، گلخانه‌داران شخصا می‌توانند سیستم LPA خود را به سادگی و با هزینه‌ای کم طراحی و راه‌اندازی کنند. اکثر این سیستم‌ها، ۲۴ ساعت شبانه‌روز و هفت‌روز هفته، دائما به مرطوب کردن ریشه‌های گیاهان مشغول هستند. به هر حال این روش به اندازه کشت ایروپونیک  فشاربالا که مِهی رقیق با ذرات ریز تولید می‌کند کارایی ندارند.

کشت ایروپونیک فشاربالا (HPA)

توسط ناسا توسعه یافته‌ است. ناسا در گزارشی اعلام کرده که این متد کشت، کارآمدترین راه برای پرورش گیاهان درفضا محسوب می‌شود. به‌هرحال مطالعات زیادی مزایای کشت ایروپونیک HPA را بر روی زمین نیز اثبات کرده‌اند. لازم به ذکر است که همه سیستم‌های HPA، ایروپونیک هستند اما همه کشت‌های ایروپونیک، HPA نیستند. سیستم HPA برای اینکه کارآمد باشد باید با فشاری بالا کار کند. این فشار برای اتمیزه کردن آب و ایجاد قطراتی به اندازه ۵۰ میکرون یا کوچک‌تر به کار می‌رود. گیاهان بیشتر مایل به جذب مواد غذایی محلول در آب هستند. آنچنان که گفته شد سیستم فشار بالا روشی کارآمدتر است. و با وجود نیاز به تجهیزات تخصصی‌تر می‌تواند هزینه‌های موثر را کاهش دهد.

وسایل مورد نیاز برای اجرا هواکشت

یک مخزن برای نگه‌داری محلول غذایی

پمپ شناور

لوله برای توزیع آب از پمپ داخل مخزن به محفظه‌های گیاهان

نازل‌های آبپاش

قالب‌های نگه‌دارنده ریشه گیاه

محفظه‌هایی محصور، کیپ و ضد آب، برای جمع شدن محلول بعد از اسپری

لوله برای برگرداندن محلول اضافی به مخزن

تایمر، برای روشن و خاموش کردن پمپ

مطلب مرتبط:  رز هلندی 

 

چه گیاهانی می توان با کشت ایروپونیک پرورش داد؟

از سیستم ایروپونیک برای تکثیر قلمه هایی که به سختی ریشه دار می شوند استفاده می گردد. برخی از این محصولات عبارتند از: گردو، زیتون، پسته، سیب، مرکبات و همینطور برخی ازگیاهان مهم و استراتژیک داروئی نظیر سرخدار و… . این روش در مورد گوجه فرنگی، بادمجان و کاهو نیز نتیجه خوبی داده است.

به کمک این روش علاوه بر اینکه مدت زمان رویش گیاه به یک سوم کاهش می یابد، درصد موفقیت قلمه در ریشه زایی نیز افزایش می یابد. با توجه به اینکه وزارت کشاورزی به پرورش قلمه احتیاج دائم دارد، بنابراین مزیت مذکور برای این وزاتخانه بسیار اهمیت دارد. همانطور که گفته شد در فرآیند کشت ایروپونیک، شرایط رشد گیاه در محیطی از مه، بدون استفاده از خاک یا هر بستر دیگر فراهم می شود.

گیاهانی که تکثیرشان از طریق روش تکثیر زایشی به سختی انجام می شود و یا به مدت زمان بیشتری جهت تکثیر نیاز دارند

گیاهانی نظیر زعفران، مینی تیوبر، ارکیده و بنفشه آفریقائی به کمک این روش و به طریق رویشی به آسانی تکثیر می یابند. این روش به بالا بردن تراکم کاشت کمک می کند. برای مثال تولید مینی تیوبر توسط آیروپونیک در هر متر مربع ۲۰۴۹ عدد می باشد در صورتی که در روش های عادی فقط ۱۰۰ عدد است که این تفاوت بسیار قابل توجه است.

گیاهانی که تکثیرشان در شرایط عادی بسیار وقت گیر است و به تعداد زیادی کارگر احتیاج دارد

کشت گیاهانی نظیر زعفران در روش های سنتی کشت و در شرایط مزرعه به تعداد زیادی کارگر نیاز داشته و بسیار وقت گیر می باشد اما با استفاده از این روش می توان به آن سرعت بخشید. علاوه بر این روش ایروپونیک غلظت رنگدانه قرمز را در کلاله به دست آمده بالا می برد.

مطلب مرتبط:  درآمد گلخانه 

 

سیستم ایروپونیک چگونه کار می کند؟

نحوه‌ی کار و اجزای سیستم ایروپونیک، مطابق اینفوگرافیک زیر می باشد.

فایل PDF این مقاله⬅⬅فایل.PDF